Bài viết lấy cảm hứng từ một đề tài trên Quora VN và những ý kiến dưới đây được viết dựa trên quan điểm, tìm hiểu của cá nhân mình, không mang tính chuyên môn về tâm lý học.
“Xả Rác Cảm Xúc” là gì?
“Xả Rác Cảm Xúc” (emotional dumping) là hiện tượng bạn trút bỏ cảm xúc độc hại lên người khác nhưng không nhận thức được trạng thái cảm xúc của chính mình và người nghe. Hiện tượng này xảy ra khi chưa được sự đồng ý của người nghe.
“Xả Rác Cảm Xúc” thường xảy ra khi có một sự kiện kích hoạt sự phản ứng mạnh mẽ, hoặc có thể là cơ chế đối phó của một người trước sự căng thẳng. Khi rơi vào các trạng thái phản ứng, người xả rác cảm xúc thường không thể tiếp nhận phản hồi hoặc quan điểm của người khác. Họ tìm cách bỏ qua sự ngăn cản của thời gian, chủ đề và mục tiêu của cuộc hội thoại. Chính vì vậy, đây được cho là một hình thức xả hơi độc hại có tính chất một chiều. Ví dụ dưới đây sẽ giúp bạn đọc phần nào hiểu hơn về khái niệm này.
Tại công ty, trong quá trình làm việc, bạn gặp phải sự bất đồng quan điểm với sếp và thậm chí còn bị sếp chỉ trích vì không đồng thuận với những bản kế hoạch mà sếp vẽ ra. Bạn bước ra khỏi phòng họp với tâm trạng bất ổn, phẫn nộ và không cảm thấy bị thuyết phục bởi những gì sếp nói. Ngay lập tức, bạn nhắn tin cho một đồng nghiệp (được coi là khá thân thiết tại công ty) và từ ngữ cứ thế tuôn ra: Tại sao anh ta (ý chỉ người sếp) lại có thể nghĩ ra cái kế hoạch trên mây như thế? Tại sao lại cư xử một cách thiếu tôn trọng nhân viên như vậy? Tại sao không nghĩ tới tính khả thi?
Bạn cứ nói, cứ xả thỏa thích những bực bội, phẫn nộ của mình mà không dừng lại để xem người đồng nghiệp đó đang ở đâu? Cảm xúc của người ấy đang như thế nào? Có đang phải chịu những áp lực tương tự từ phía sếp hay không? Liệu trong cuộc trò chuyện này, người bạn ấy có thể bày tỏ suy nghĩ của mình hay không? Liệu những gì đang xảy ra giữa bạn và sếp bạn có ảnh hưởng tới người đó hay không? Trong suốt quá trình “xả cảm xúc” đó bạn liên tục lặp đi lặp lại vấn đề dẫn tới trạng thái tinh thần tiêu cực hiện tại; bạn đặt mình vào chế độ nạn nhân và không giải trình bất kỳ vấn đề nào của bạn trong câu chuyện với người sếp. Và điều tồi tệ nhất là cho tới khi kết thúc, bạn không hề đề xuất ra bất kỳ giải pháp nào để xử lý mớ bòng bong cảm xúc của mình hiện tại. Đây chính là hiện tượng “Xả Rác Cảm Xúc”.
“Xả Rác Cảm Xúc” có hình dáng trông như thế nào (cách nhận biết)?
Hầu hết người “Xả Rác Cảm Xúc” sẽ cảm thấy hưng phấn tại thời điểm đó. Tuy nhiên, sự giải phóng cảm xúc ở trạng thái không có đủ thông tin cần thiết (không nhận thức được trạng thái cảm xúc của chính mình và người nghe) có thể khiến cảm xúc tức giận của bạn bị phóng đại thay vì được xoa dịu xuống. Trong tình huống đó, người “Xả Rác Cảm Xúc” rất dễ dàng đi chệch hướng vấn đề thực tế đang diễn ra, như một cách để một phần trong con người họ bảo vệ bản thân khỏi bước vào và đón nhận một trạng thái dễ bị tổn thương.
Bằng cách đặt bản thân vào vai trò nạn nhân trong vấn đề, người “Xả Rác Cảm Xúc” luôn cho rằng mọi lý lẽ, quan điểm của mình là chính đáng, nhu cầu này thậm chí át đi khả năng thỏa hiệp. Thay vào đó, họ trốn tránh trách nhiệm và đổ lỗi cho người khác.
Vai trò nạn nhân cũng tạo cơ hội cho phần ích kỷ trong con người được trỗi dậy. Suốt quá trình giao tiếp với người đối diện, người “Xả Rác Cảm Xúc” không quan tâm đến thời gian, năng lượng hoặc năng lực của đối phương. Họ biến mình trở thành cái rốn của vụ trụ và lặp đi lặp lại một vấn đề mà không tìm kiếm giải pháp để xử lý vấn đề.
Làm thế nào để trút bỏ cảm xúc một cách lành mạnh!
Cuộc sống mang tới cho con người những cảm xúc tích cực như vui vẻ, biết ơn, mãn nguyện… thì cũng sẽ tạo ra được vô số cảm xúc tiêu cực như tức giận, căng thẳng, buồn bực, thất vọng…Những cảm xúc này không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất, tinh thần mà tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng xấu tới các mối quan hệ xung quanh chúng ta.
Phần lớn mọi người đều không có khả năng tự “tiêu hóa” những cảm xúc tiêu cực để đưa bản thân về trạng thái bình thường. Đó chính là lý do chúng ta phát sinh nhu cầu được “xả rác cảm xúc”. Tuy nhiên, nếu bạn tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản trong giao tiếp thì thay vì “Xả Rác Cảm Xúc”, bạn hoàn toàn có thể trút bỏ cảm xúc một cách lành mạnh. Một số gợi ý dưới đây là điều cần thiết để giúp bạn làm tốt điều đó:
️🏹 CHỜ ĐỢI VÀ LẮNG NGHE BẢN THÂN: Khi bạn cảm thấy bị kích động, hãy cam kết dành thời gian để tự hỏi bản thân một số câu hỏi sau: “Đây có phải là việc của mình không?”, “Có giải pháp nào cho vấn đề này không và nếu có thì ai chịu trách nhiệm?”, “Tại sao mình lại mất quá nhiều thời gian để xù lông nhím với những thứ thậm chí không liên quan đến mình?” Bạn không thể thay đổi sự việc xảy đến với mình, nhưng bạn hoàn toàn có quyền chủ động chọn cách phản ứng của mình trước một vấn đề. Đầu tiên, hãy dành một phút để hít thở và để khoảnh khắc ham muốn được giải phóng cảm xúc tiêu cực trôi qua.
️🏹 QUAN SÁT VÀ HƯỚNG VỀ ĐỐI PHƯƠNG: Bằng cách này, bạn sẽ nhận ra người bạn lựa chọn để “xả lũ” có đang trong trạng thái sẵn sàng tiếp nhận câu chuyện của bạn hay không. Mình tin rằng cuộc hội thoại sẽ chẳng đi tới đâu nếu người bạn muốn giao tiếp lại đang đặt tâm trí của họ ở một nơi khác, hay đang muốn ở một mình.
Trong trường hợp mặt đối mặt, bạn có thể chú ý tới những biểu hiện trên nét mặt, sự thay đổi tư thế, cử chỉ, tone giọng khi phản hồi lại bạn….để nắm bắt trạng thái của đối phương. Ngay cả khi người đó sẵn sàng lắng nghe, hành động này cũng cần được duy trì thực hiện trong suốt quá trình giao tiếp bởi những hành vi của người đối diện sẽ nói cho bạn biết thông điệp bạn gửi đã được tiếp nhận hay chưa? Có thể mục đích của bạn khi tìm người đó là để xả lũ, nhưng nếu bạn chỉ hướng về mình để nói chuyện thì cuộc giao tiếp coi như thất bại.
️🏹TẠO RA TRẠM DỪNG CHÂN TRONG MỖI CUỘC TRÒ CHUYỆN: Đã là “xả” thì thật khó để kiểm soát, thế nhưng đây là lúc phần lý trí của bản thân được đóng vai trò. Thay vì nói thao thao bất tuyệt, bạn hãy để cuộc nói chuyện có những trạm dừng chân đúng thời điểm (việc xác định thời điểm phụ thuộc vào việc bạn quan sát đối phương) để người đối diện có cơ hội tiêu hóa thông tin, suy nghĩ và đưa ra bình luận.
Nếu bạn không cho đối phương cơ hội nói, cũng chính là không cho bản thân cơ hội lắng nghe. Và nếu bạn không lắng nghe , bạn sẽ không bao giờ biết được liệu mình nói ra người khác có nắm bắt đúng hay không? Ý nghĩa của giao tiếp chính là phản hồi mà bạn nhận được.
️🏹 SỬ DỤNG CÂU LỆNH “TÔI”: Thay vì sử dụng những câu mang tính chất đổ lỗi hay đóng vai nạn nhân như “Anh ta đã làm điều này…” “Anh ta đã làm tôi cảm thấy…” thì hãy nói điều gì đó như “Tôi cảm thấy mình không được tôn trọng vì cách hành xử của anh ta…”.Trong trường hợp này, cảm xúc có xuất hiện nhưng cách chúng ta chọn để phản ứng xuất phát từ chúng ta.
️🏹TRÁNH ĐƯA TẤT CẢ VẤN ĐỀ CÙNG MỘT LÚC: Bám sát vào một chủ đề hiện tại cần giải quyết, tránh đưa ra các vấn đề trong quá khứ.
️🏹CỞI MỞ ĐỂ TÌM GIẢI PHÁP: Hãy nghĩ nghiêm túc về mục đích của bạn khi bắt đầu cuộc trò chuyện. Đừng chỉ đưa vấn đề ra như một mớ hỗn độn rồi phủi nó xuống thảm.
️🏹 ĐẶT RANH GIỚI KẾT THÚC CHO CUỘC TRÒ CHUYỆN: Ngay cả khi đối tượng nghe là người thân hay cực kỳ yêu quý bạn thì họ cũng không có trách nhiệm phải tốn hàng giờ liền chỉ để nghe bạn lặp lại các vấn đề hoặc đi vòng quanh. Nói những gì bạn cần nói và chuyển sang tìm cách giải quyết.
Kết lại:
Như đã nói bên trên, không phải ai cũng có khả năng tự “tiêu hóa” các cảm xúc tiêu cực, chính vì vậy, mình luôn ủng hộ việc mọi người chia sẻ để bản thân được giải tỏa và tìm lại trạng thái tích cực. Tuy nhiên, để giải quyết được vấn đề của bản thân và không làm mất đi các mối quan hệ gắn kết, bạn cần học cách trút bỏ cảm xúc một cách lành mạnh, đừng vô tình biến người khác thành thùng rác chứa cảm xúc tiêu cực.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.